Η ΑΡΧΑΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΛΕΥΡΩΝΑΣ
Η Νέα Πλευρώνα βρίσκεται 5 χλμ. περίπου βορειοδυτικά της πόλης του Μεσολογγίου και καταλαμβάνει δύο λόφους της νοτιοδυτικής απόληξης της οροσειράς του Αρακύνθου (Ζυγός). Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Αιτωλίας με εντυπωσιακή διατήρηση των τειχών της. Την οχύρωση της Νέας Πλευρώνας οι ντόπιοι την αποκαλούν «Κάστρο της Κυρά Ρήνης». Στην ίδρυση της αναφέρεται ο γεωγράφος Στράβων (Γεωγραφικά 10, II, 4), σύμφωνα με τον οποίο η πόλη κτίστηκε αμέσως μετά το 235/4 π.Χ. όταν ο Δημήτριος Β” ο Μακεδών, ο αποκαλούμενος και Αιτωλικός, κατέστρεψε την Παλαιά Πλευρώνα, που εντοπίζεται σε δύο παρακείμενους χαμηλότερους λόφους, Ασφακοβούνι (Γυφτόκαστρο) και Πετροβούνι.
Η τοποθεσία όπου βρίσκονται τα ερείπια της δεσπόζει στη γύρω πεδιάδα, τη λιμνοθάλασσα και τις αλυκές Μεσολογγίου, γεγονός που υποδηλώνει τη σημασία της κατά την αρχαιότητα ως στρατηγικού σημείου για τον έλεγχο τόσο των πλουτοπαραγωγικών πηγών της περιοχής όσο και των θαλάσσιων και χερσαίων δρόμων.
Ο λόφος πάνω στον οποίο είναι κτισμένη είναι χαμηλός και βραχώδης με απότομη έξαρση προς τα βόρεια, όπου βρίσκεται και η ακρόπολη. Το ισχυρό τείχος της που είναι κτισμένο κατά το ψευδοϊσόδομο τραπεζιόσχημο σύστημα, με λιθόπλινθους από γκρίζο τοπικό ασβεστόλιθο, έχει συνολικό μήκος 2.360 μ. και πλάτος που κυμαίνεται από 2 μ. έως 2,20 μ. Περιλαμβάνει οκτώ ορατές πύλες διαφόρων διαστάσεων, μία πυλίδα, τριάντα έξι πύργους και έντεκα κλίμακες ανόδου σε αυτούς και στον περίδρομο του τείχους.
Εξωτερικά της οχύρωσης της πόλης και κατά μήκος κεντρικών δρόμων εισόδου που οδηγούν σε αυτήν αναπτύσσονται τα νεκροταφεία της. Όπως μαρτυρούν τα ανασκαφικά δεδομένα, τα νεκροταφεία αποτελούνταν είτε από απλούς κιβωτιόσχημους, είτε από λακκοειδείς λαξευμένους στο φυσικό βράχο τάφους, είτε από κτιστούς θαλαμοειδείς «μακεδονικού» τύπου που περικλείονταν από ταφικούς περιβόλους σχήματος πι.
ΜΕΤΑΞΥ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΥ
"Η τοποθεσία είναι γνωστή ως κάστρο της κυρα - Ρήνης. Η κυρα - Ρήνη ήταν θυγατέρα του αυτοκράτορα Αλεξίου Παλαιολόγου, σύζυγος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου. Οι ντόπιοι έχουν ακούσει ότι στα ερείπια της πόλης υπάρχουν κρυμμένα τρία μεγάλα κιβώτια, από τα οποία τα δύο είναι γεμάτα με χρυσάφι και το τρίτο με φίδια, που φρουρούν το θησαυρό.
Ο λαός συνέδεσε την Κυρα - Ρήνη του Κάστρου με την παρακάτω παράδοση: Δύο βασιλόπουλα, ο Ανήλιαγος και ο Γυφτάκης, την αγαπούσαν. Η καρδιά της όμως χτυπούσε για τον Ανήλιαγο. Για να δώσει τέλος στην ερωτική της περιπέτεια, αθλοθέτησε και στους δύο μνηστήρες από ένα μεγάλο κατόρθωμα, ο Γυφτάκης να χτίσει το κάστρο με τους πύργους, με τα παλάτια και το παζάρι και ο Ανήλιαγος να φέρει το νερό από τη λίμνη του Αγγελόκαστρου. Όποιος τελειώσει πρώτος τη δουλειά του, εκείνον θ' αγαπήσει. Ο Γυφτάκης μέσα σε δυο χρόνια τελείωσε το έργο του πρώτος. Ήταν πια έτοιμος να παραδώσει τα κλειδιά στην κυρα - Ρήνη. Χαρούμενος έκανε τραπέζι σ' όλους τους μαστόρους μέσα στο παζάρι του κάστρου και όλοι είχαν χαρά και γλέντι. Ξαφνικά ακούγεται μέσα από τη γη, καταμεσής στο παζάρι, ένα δυνατό βουητό και πετιέται ο Ανήλιαγος έξω. "Καλώς τα χαίρεσθε, λέει, μα τραπέζι χωρίς νερό δε γίνεται!". Κι ευθύς ολόδροσο και καθαρό νερό άρχισε να τρέχει. Η κυρα - Ρήνη χαρούμενη είπε πως αυτός τέλειωσε πρώτος τη δουλειά, γιατί ο Γυφτάκης δεν της είχε παραδώσει τα κλειδιά κι αγάπησε τον Ανήλιαγο. Τότε κι αυτός απ' το κακό του έχτισε απέναντι άλλο κάστρο, το Γυφτόκαστρο και πολεμούσε τ' απάνω κάστρο."
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΕΙ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ:
Η Νέα Πλευρώνα Αιτωλοακαρνανίας είναι μια περιοχή που προσφέρει μια πληθώρα δυνατοτήτων αξιοποίησης σήμερα. Ας δούμε μερικούς τρόπους που η περιοχή αυτή μπορεί να εκμεταλλευτείται:
Τουρισμός: Η Νέα Πλευρώνα βρίσκεται σε μια περιοχή με εξαιρετική φυσική ομορφιά και πολιτιστικό πλούτο. Το τοπίο της περιοχής, με τα βουνά, τις λίμνες και τις παραλίες της, προσελκύει τους τουρίστες. Ανάπτυξη ξενοδοχειακών μονάδων, εστιατορίων, εναλλακτικών μορφών διαμονής όπως εξοχικά σπίτια ή Airbnb, και εκδρομικών δραστηριοτήτων όπως πεζοπορία, καγιάκινγκ, ποδηλασία κλπ., μπορεί να αναπτυχθεί για να υποστηρίξει τον τουρισμό στην περιοχή.
Προστασία της φύσης: Η περιοχή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη δημιουργία προστατευόμενων περιοχών, πάρκων ή μουσείων που αναδεικνύουν την ιστορία και την παράδοση της περιοχής.
Ανάπτυξη εκπαιδευτικών και ερευνητικών κέντρων: Η περιοχή μπορεί να αναπτύξει εκπαιδευτικά και ερευνητικά κέντρα που να εστιάζουν στη διατήρηση της φύσης, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τον πολιτισμό.
Με την ορθή στρατηγική ανάπτυξης και τη δέσμευση της τοπικής κοινότητας και των αρμόδιων αρχών, η Νέα Πλευρώνα Αιτωλοακαρνανίας μπορεί να αναδειχθεί σε μια ζωντανή και βιώσιμη περιοχή με πολλαπλά οφέλη για τους κατοίκους της και τους επισκέπτες της.